มาตรการลงดาบปราบโกง ในรัฐธรรมนูญ 2560

รัฐธรรมนูญปี 2560 มี 279 มาตรา ในจำนวนนี้มีอย่างน้อย 53 มาตรา ที่บัญญัติเกี่ยวกับธรรมาภิบาลและการต่อต้านคอร์รัปชัน โดยสามารถจัดกลุ่มตามวัตถุประสงค์ได้ดังนี้

1. ส่งเสริมให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการต่อต้านคอร์รัปชัน

เน้นเรื่องสิทธิของประชาชนในการฟ้องร้องหน่วยงานของรัฐ (มาตรา 41) สิทธิเข้าถึงข้อมูลของรัฐและให้เป็นหน้าที่ของรัฐที่ต้องเปิดเผยข้อมูล รัฐต้องสนับสนุนและปกป้องประชาชน (มาตรา 63) โดยเฉพาะ ป.ป.ช. ป.ป.ท. ต้องวางแนวปฏิบัติให้ชัดเจนพร้อมมีกองทุนขนาดใหญ่มารองรับ/

2. วางมาตรการลดเงื่อนไขที่ทำให้เกิดการเรียกรับสินบน

เน้นเรื่องการยกเลิกและทบทวนกฎหมายที่ล้าสมัย (มาตรา 77) ใช้เทคโนโลยีในการบริการประชาชน การแต่งตั้งโยกย้ายหรือใช้อำนาจใช้ดุลยพินิจของเจ้าหน้าที่ต้องยึดหลักคุณธรรมจริยธรรม (มาตรา 78)

3. สร้างการเมืองใสสะอาด

ห้ามคนโกงเป็นนักการเมือง (มาตรา 98) ต้องมีแผนปฏิรูปการเมืองชัดเจน (มาตรา 258) มีกลไกป้องกันและลงโทษนักการเมืองที่โยกงบประมาณฯ โดยมิชอบ (มาตรา 144) กำกับการใช้เงินหลวงด้วยวินัยการเงินการคลังที่เข้มงวดขึ้น กำหนดหน้าที่นักการเมืองว่ามีตำแหน่งแล้วต้องทำอะไรต้องรับผิดชอบอย่างไร รวมถึงกำหนดมาตรฐานจริยธรรมขั้นสูงกว่าเจ้าหน้าที่รัฐทั่วไป

4. สร้างความเข้มแข็งและบูรณาการระบบยุติธรรม

กำหนดให้มีการปฏิรูปกระบวนการยุติธรรม ปฏิรูปตำรวจ (มาตรา 258) เพื่อสร้างศรัทธาความเชื่อมั่นแก่ประชาชน ยกระดับสำนักงานอัยการเป็นองค์กรตามรัฐธรรมนูญให้มีความคล่องตัวมากขึ้น

5. สร้างสภาพแวดล้อมในสังคมที่เอื้ออำนวย

โดยมีหลายมาตรการที่ทำให้ปัจจัยที่ก่อให้เกิดคอร์รัปชันลดลง สังคมเป็นธรรมมากขึ้น คนโกงโกงยากขึ้น โกงแล้วโอกาสถูกจับลงโทษมีมากทั้งในวันนี้และอนาคต เช่น การปกป้องเสรีภาพสื่อมวลชน (มาตรา 35) รัฐต้องจัดให้มีมาตรการป้องกันคอร์รัปชันที่เหมาะสมเพียงพอ (มาตรา 63) เร่งเพิ่มความโปร่งใสขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น การทำงานเชื่อมโยงกันมากขึ้นขององค์กรตามรัฐธรรมนูญ

หรี่ตาให้กัน

หรี่ตาให้กัน..น่าเสียดายที่เรื่องนาฬิกายืมเพื่อนไปไม่ถึงมือศาล ไม่อย่างนั้นทุกอย่างคงจบอย่างมีศักดิ์ศรี สบายใจกันทุกฝ่ายเพราะได้พิสูจน์ในกระบวนการยุติธรรมอย่างเปิดเผย เป็นการยืนยันว่า บรรทัดฐานของกฎหมายสำคัญต่อบ้านเมืองมากกว่าความอยู่รอดของปัจเจกบุคคล

ข้าราชการและนักการเมืองทุกคนรู้ดีว่า ‘การยื่นบัญชีทรัพย์สิน – หนี้สิน และ ข้อห้ามรับทรัพย์สินหรือประโยชน์อื่นใดจากบุคคลอื่นฯ’ เป็นหน้าที่ตามกฎหมายที่ต้องปฏิบัติเหมือนกันไม่มีข้อยกเว้น ดังนั้นคำวินิจฉัยของ ป.ป.ช. ที่น่าประหลาดใจในกรณีนาฬิกายืมเพื่อน จึงทำให้เกิดความเห็นแย้งอย่างกว้างขวางว่า ขัดเจตนารมณ์ของกฎหมาย[1] ผิดไปจากที่ ป.ป.ช. เคยปฏิบัติมา[2] และคำถามว่า ‘จากนี้จะป้องกันการให้สินบนเป็นสิ่งของได้อย่างไร?’ [3]

ทั้งสองมาตรการดังกล่าว เป็นมาตรฐานจริยธรรมของสหประชาชาติที่ทุกประเทศทั่วโลกยอมรับ แม้จะมีแนวปฏิบัติเข้มข้นจริงจังต่างกันไป เช่น ในประเทศเอสโตเนียหากเอกชนรายใดที่เข้าทำสัญญาค้าขายกับรัฐจะต้องเปิดเผยข้อมูลของบริษัทและบุคคลที่เกี่ยวข้องให้สาธารณชนตรวจสอบได้โดยละเอียด องค์กรระหว่างประเทศและสถานฑูตต่างๆ ล้วนห้ามเจ้าหน้าที่รับเลี้ยงอาหาร รับของขวัญหรือทรัพย์สินใดจากผู้อื่นอย่างเคร่งครัด ขณะที่องค์กรเอกชนชั้นนำของไทยหลายแห่ง ห้ามพนักงานรับทรัพย์สินและของขวัญจากบุคคลอื่นทุกกรณี

‘กฎหมาย ป.ป.ช. ถือว่าข้าราชการและนักการเมืองใช้อำนาจแทนประชาชน มีโอกาสที่จะให้คุณให้โทษแก่บุคคลอื่นจนอาจเกิดความไม่ยุติธรรมและคอร์รัปชันได้ จึงต้องมีมาตรการที่เป็นจุดเริ่มต้นให้ประชาชนสบายใจได้ว่า คนเหล่านี้จะปฏิบัติหน้าที่ด้วยความโปร่งใส ตรงไปตรงมา ไม่โกงกิน ไม่รับสินบนจนร่ำรวยผิดปกติ ไม่ก่อปัญหาผลประโยชน์ทับซ้อน ไม่วิ่งเต้นเส้นสายหรือช่วยเหลือพวกพ้อง’ พลอากาศเอกวีรวิท คงศักดิ์ อดีตวุฒิสมาชิกและกรรมการปฏิรูปประเทศฯ อธิบาย

การยื่นบัญชีทรัพย์สินฯ เริ่มใช้ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2518 มีผู้ถูก ป.ป.ช. ชี้มูลความผิดไปแล้วนับพันคนจากการไม่ยื่นหรือยื่นเท็จหลายรูปแบบ เช่น แจ้งว่าทรัพย์สินมีอยู่และแจ้งว่าไม่มี ซุกบัญชีไว้กับสามี-ภรรยานอกสมรส ญาติหรือคนใกล้ชิด แจ้งราคาสูงหรือต่ำเกินจริงอย่างมากเพื่อให้ตนดูมีฐานะดีหรือยากจน เป็นต้น มีบ้างที่เกิดจากความไม่เข้าใจหรือผิดพลาด

ข้อห้ามมิให้เจ้าหน้าที่ของรัฐผู้ใดรับทรัพย์สินหรือประโยชน์อื่นใดจากบุคคลอื่นฯ เริ่มใช้ในปี พ.ศ. 2542 เป็นเรื่องของการให้สินบนหรือเงินใต้โต๊ะที่มักทำกันในที่ลับ โดยคำว่า ‘ประโยชน์อื่นใด’ ยังเป็นปัญหาเพราะขาดคำจำกัดความที่ยอมรับกัน ว่าหมายถึงอะไรบ้าง ทำให้เกิดข้ออ้างสารพัด เช่น ‘ยืมใช้คงรูป’

โดยปกติเมื่อเกิดปัญหา ป.ป.ช. จะวินิจฉัยพฤติกรรมเหล่านี้อย่างเข้มงวดเพื่อรักษาบรรทัดฐานในการปกป้องสังคมมากกว่าปัจเจกบุคคล ดังที่อาจารย์วิชา มหาคุณ[4] อดีตกรรมการ ป.ป.ช. กล่าวว่า ‘ไม่ว่าใครจะแจ้งบัญชีหรือชี้แจงอย่างไรก็ตาม โดยหลักแล้ว ป.ป.ช. มีหน้าที่ตรวจพิจารณาถึงพฤติกรรมและเจตนาที่ลึกกว่าทรัพย์สินและเอกสารที่ปรากฏ’

ส่วนที่ถามว่า ‘จากนี้จะป้องกันการให้สินบนเป็นทรัพย์สินกันอย่างไร’ เชื่อว่า ป.ป.ช. บอกได้ว่าจะทำอย่างไรกับปัญหากฎหมายที่ตนชี้ช่องไว้ แต่ที่ผู้เขียนเห็นว่าจำเป็นคือ ต้องมาพูดกันให้ชัดเรื่องจิตสำนึกรับผิดชอบต่อบ้านเมือง และออก ‘กฎหมายการขัดกันแห่งผลประโยชน์’ และ ‘กฎหมายข้อมูลข่าวสารสาธารณะ’ ที่จะช่วยสร้างความชัดเจนและเป็นประโยชน์ในระยะยาว

ดร. มานะ นิมิตรมงคล

เลขาธิการ องค์กรต่อต้านคอร์รัปชัน (ประเทศไทย)

1. https://www.komchadluek.net/news/politic/432502

2. https://www.bangkokbiznews.com/news/detail/856991

3. https://today.line.me/TH/pc/article/E26kaQ…

4. https://www.bangkokbiznews.com/news/detail/856991

กฎหมายแรงแก้เอาชนะคอร์รัปชันได้จริงหรือ

ถาม: ถ้ากฎหมายเข้มงวดและลงโทษให้รุนแรงกว่านี้ คอร์รัปชันจะหมดไป..จริงไหม?

ตอบ: คนโกงพร้อมจะหลีกเลี่ยงกฎทุกข้อ ขณะที่คนตรงไปตรงมาต้องปฏิบัติตามทุกอย่าง การมีมาตรการป้องกันคอร์รัปชันที่ปฏิบัติยากหรือมากเกินไป จึงกลายเป็นภาระและต้นทุนของบุคคลหรือหน่วยงานที่ต้องปฏิบัติตาม

รวมถึงหน่วยงานที่บังคับใช้กฎหมายและหน่วยตรวจสอบ เช่น ป.ป.ช. กรมบัญชีกลาง แต่ถ้ากำหนดไว้ไม่ครอบคลุมก็เป็นช่องว่างให้ฉ้อราษฎร์บังหลวงได้ง่าย

จึงเสนอว่า 1) มีเท่าที่จำเป็น 2) เป็นมาตรการที่ปฏิบัติได้ 3) เป็นมาตรการที่ทำให้ปรากฏหลักฐานที่เชื่อมโยงข้อมูล ทำให้หน่วยงานหรือบุคคลหลายฝ่ายสามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้พร้อมกัน และนำไปสู่ตรวจสอบย้อนหลังได้

อีกเหตุผลหนึ่ง การบังคับใช้กฎหมายเป็นหัวใจสำคัญ แต่ในโลกแห่งความจริงบางครั้งกฎกลายเป็นเครื่องมือของกลโกง บางครั้งคนคุมกฎก็ไปร่วมมือกับคนโกง บ่อยครั้งที่กฎและคนคุมกฎก็บิดเบือนเพราะเห็นแก่พวกพ้องและผลประโยชน์(ทางการเมือง)

ยกตัวอย่าง

เรื่องแรก ในการจัดซื้อรถเมล์ NGV ของ ‘ขสมก.’ ที่ยืดเยื้อมานับสิบปี คราวนี้จัดประมูลสำเร็จเพราะเข้าสู่กระบวนการของ ‘ข้อตกลงคุณธรรม’ แต่ต่อมา ‘กรมศุลกากร’ ตรวจพบว่ารถเมล์เหล่านั้นโกงภาษีโดยสำแดงเท็จแจ้งแหล่งผลิตและชำระภาษีไม่ถูกต้อง ทำให้เอกชนรายนั้นจัดหารถเมล์มาส่งมอบ ขสมก. ไม่ทันกำหนด

เรื่องที่สอง หลักฐานการเสียภาษีรายได้ย้อนหลัง 3 ปีของผู้สมัครรับเลือกตั้ง ส.ส. ที่ยื่นต่อ คณะกรรมการเลือกตั้ง นอกจากจะเป็นประโยชน์ต่อประชาชนในเขตเลือกตั้งและสื่อมวลชนในการตรวจสอบว่า ผู้สมัครเหล่านี้ทำมาหากินจนร่ำรวยโดยซื่อสัตย์สุจริตหรือไม่ มีทรัพย์สินอะไรปิดบังไว้หรือไม่ ในอนาคตเมื่อมีเรื่องสงสัยว่าร่ำรวยผิดปกติ ป.ป.ช. สรรพากร ป.ป.ง. ก็นำมาเป็นหลักฐานเปรียบเทียบกับบัญชีทรัพย์สินหนี้สินที่เคยยื่นไว้ต่อ ป.ป.ช. ได้ทันที

เรื่องที่สาม กฎหมาย ป.ป.ช. เคยกำหนดให้ห้างร้านที่ทำสัญญาค้าขายกับราชการตั้งแต่ห้าแสนบาทขึ้นไป ต้องจัดทำและยื่นบัญชีรายรับรายจ่ายของโครงการนั้น ต่อ ป.ป.ช. ปรากฏว่ามีเอกชนยื่นเรื่องนับแสนบัญชีต่อปี มากจน ป.ป.ช.ตรวจสอบไม่ได้ คนค้าขายก็มีต้นทุนเพิ่มมากขึ้น ดังนั้นเมื่อมีการแก้กฎหมายจึงยกเลิกกฎข้อนี้ไป

ดร. มานะ นิมิตรมงคล

เลขาธิการ องค์กรต่อต้านคอร์รัปชันฯ

เงินกระตุ้นเศรษฐกิจกับคอร์รัปชัน..

ไล่เรียงข้อมูลการใช้เงินกระตุ้นเศรษฐกิจของรัฐบาลพลเอกประยุทธ์ตลอด 6 ปีผ่านมา เกิดสะดุดตากับสองเรื่องที่น่าหาข้อมูลเพิ่มเติม

เรื่องแรก..ตั้งแต่สิงหาคม 2557 ถึงมกราคม 2559 (เพียง 1 ปีกับอีก 5 เดือน) รัฐบาลได้อนุมัติ “มาตรการกระตุ้นเศรษฐกิจ” หลายโครงการรวมกันเป็นมูลค่ามากถึง 1,074,315 ล้านบาท[1] ข้อมูลนี้ทำให้เชื่อว่าตลอด 6 ปีที่ผ่านมา รัฐบาลใช้เงินกระตุ้นเศรษฐกิจไปแล้วมากกว่า 1.9 ล้านล้านบาทที่กำลังจะใช้ในสถานการณ์โควิดหลายเท่าตัว แต่เท่าไหร่ไม่แน่ชัดเพราะไม่พบว่ามีหน่วยงานไหนรวบรวมข้อมูลไว้

เรื่องที่สอง..มีการเปิดให้ประชาชนทั่วไป “ลงทะเบียน” เพื่อรับเงินจากรัฐตามโครงการกระตุ้นเศรษฐกิจแล้วอย่างน้อย 6 ครั้งใหญ่ ได้แก่ โครงการเราไม่ทิ้งกัน โครงการเยียวยาเกษตรกร โครงการสวัสดิการแห่งรัฐ ชิมช้อปใช้ ช้อปช่วยชาติ โครงการบ้านดีมีดาวน์นอกจากนี้ยังมีการเปิดลงทะเบียนแจกฟรีโดยหน่วยงานรัฐ เช่น “โทรฟรี 100 นาที” และ “เน็ตฟรี 10 กิ๊ก” ของ กสทช. “100 เดียวเที่ยวทั่วไทย” ของการท่องเที่ยวฯ บางโครงการเปิดให้ลงทะเบียนและแจกเงินหลายเฟส แต่ที่งุนงงก็คือทุกครั้งที่เปิดลงทะเบียนจะเกิดความสับสน จนต้องร้องเรียนว่าข้อมูลของรัฐไม่ตรงกับความจริงของประชาชน

ปัญหาเหล่านี้อาจเกิดจากประชาชนเองแต่ส่วนใหญ่เป็นเพราะระบบสารสนเทศของรัฐด้อยประสิทธิภาพ ฐานข้อมูลล้าสมัยและไม่เชื่อมโยงกันหรือมีบางอย่างซ่อนเร้นไว้

ประเด็นสำคัญที่อยากรู้ตามมาก็คือ กระทรวงการคลังเคยทำรายงานสรุปไว้หรือไม่ ว่าตลอด 20 ปีที่ผ่านมา มีการใช้เงินกระตุ้นเศรษฐกิจและเปิดลงทะเบียนประชาชนเช่นนี้กี่ครั้ง กี่โครงการ เป็นเงินเท่าไหร่ แต่ละครั้งเกิดประโยชน์หรือผลสำเร็จที่มีคุณค่าเพียงใด เอาตั้งแต่มิยาซาว่า (3.5 หมื่นล้านบาท) เอื้ออาทร (ไม่ทราบวงเงิน) ไทยเข้มแข็ง (4 แสนล้านบาท) จนถึงปัจจุบัน ถ้าจัดทำแล้วก็ควรเปิดเผยให้สังคมรับรู้เพื่อเป็นบทเรียนทางเศรษฐกิจของชาติร่วมกันต่อไปจากการศึกษายังพบอีกว่า การที่นักการเมืองเจ้าของโครงการในแต่ละยุค มีความจริงใจที่จะป้องกันคอร์รัปชันมากน้อยต่างกัน จะส่งผลต่อความสำเร็จหรือความสูญเสียของโครงการที่แตกต่างกันอย่างมากด้วย

ดร. มานะ นิมิตรมงคลเลขาธิการ องค์กรต่อต้านคอร์รัปชัน (ประเทศไทย)

[1] https://bit.ly/2ydcAqM

“กลโกง” ที่ต้องระวังในการใช้จ่ายเงิน 1.9 ล้านล้านบาท

“กลโกง” ที่ต้องระวังในการใช้จ่ายเงิน 1.9 ล้านล้านบาท

1. โกงระหว่างดำเนินโครงการ

1.1 จัดซื้อจัดจ้าง เป็นการโกงที่ง่ายและทำกันมากทุกยุคสมัย

1.2 ผลประโยชน์ทับซ้อน เช่น ทำให้ตนเองหรือพวกพ้องได้โอกาสพิเศษหรือได้ก่อนคนอื่น 1.3 ลักขโมยหรือยักยอก เช่น เจ้าหน้าที่แอบขายของหลวงที่มีไว้แจกจ่ายประชาชน

1.4 การซื้อขายงบประมาณหรือโครงการ เช่น การวิ่งเต้นเส้นสายดึงโครงการลงพื้นที่ของตน

1.5 คนรับผลประโยชน์เป็นผู้โกงเงินหลวง เช่น ได้โดยไม่มีสิทธิ์ ได้ซ้ำซ้อนหรือได้มากกว่าผู้อื่น เรื่องนี้อาจเกิดขึ้นโดยมีหรือไม่มีข้าราชการร่วมรู้เห็นก็ได้

2. โกงตั้งแต่เขียนนโยบาย (คอร์รัปชันเชิงนโยบาย)โกงแบบนี้สร้างความเสียหายให้บ้านเมืองมากที่สุด เป็นการโกงขนาดใหญ่ที่พิสูจน์เอาผิดยากเพราะเบื้องหลังได้วางแผนฉ้อฉลที่แยบยลไว้แล้ว เพื่อกอบโกยเงินทองหรือหวังผลประโยชน์ทางการเมือง อนึ่ง นโยบายที่ดีต้องไม่เอื้อให้กลุ่มการเมืองหรือบุคคลใด และต้องสนองความต้องการของประชาชนเพื่อก่อให้เกิดการฟื้นฟูประเทศอย่างแท้จริง

3. โกงในการปฏิบัติหน้าที่ราชการ เป็นความ “สูญเปล่า” ที่พบบ่อยมากคือ ทำงานสักแต่ใช้เงินก็ถือเป็นผลงานแล้ว บ้างก็ใช้เงินหลวงจัดงานเอาใจชาวบ้าน เช่น จัดอบรมโดยเกณฑ์ชาวบ้านมาให้ครบจำนวนที่ตั้งไว้ ให้ทุกคนลงชื่อ จ่ายเบี้ยเลี้ยง ค่าอาหาร ค่าเดินทาง โดยไม่สนใจว่าเขาจะเป็นใคร ความรู้ที่อบรมจะเป็นประโยชน์และนำไปใช้หรือไม่

เงินก้อนนี้ถือว่ามากที่สุดในประวัติศาสตร์ เป็นการใช้จ่ายผ่านหน่วยงานนับหมื่นแห่งทั่วประเทศจึงยากที่จะตรวจสอบ ทำให้หลายฝ่ายกังวลว่าจะเกิดการโกงทุกรูปแบบที่กล่าวมา หนทางป้องกันที่ทำได้คือ รัฐบาลต้องจัดการทุกอย่างให้ “โปร่งใส” ด้วยการเปิดเผยและยินยอมให้ประชาชนตรวจสอบได้อย่างเต็มที่เท่านั้น

ขอใช้พื้นที่ท้ายบทความนี้ขอกล่าวขอบคุณ พลอากาศเอกวีรวิท คงศักดิ์ พี่เพิ่มพงษ์ เชาวลิต พี่ประยงค์ ปรียาจิตต์ ที่กรุณาให้ข้อคิดดีๆ ทำให้ผู้เขียนเข้าใจปัญหาคอร์รัปชันของประเทศลึกซึ้งมากขึ้น

ดร. มานะ นิมิตรมงคลเลขาธิการ องค์กรต่อต้านคอร์รัปชัน (ประเทศไทย)

ขอบคุณภาพประกอบจากกูเกิล

#วีรวิทคงศักดิ์#เพิ่มพงษ์เชาวลิต#ประยงค์ปรียาจิตต์

170พายคนเดิม เพิ่มเติมเดี๋ยวบอก, Sup Bosuwan และคนอื่นๆ อีก 168 คนความคิดเห็น 17 รายการแชร์ 85 ครั้งถูกใจแสดงความคิดเห็นแชร์

เมกะโปรเจค “เขา” โกงอย่างไร ?

เมกะโปรเจค “เขา” โกงอย่างไร ? (รวมบทความ)โครงการขนาดใหญ่ทั้งของรัฐบาลและรัฐวิสาหกิจไม่ว่าจะเป็น “การจัดซื้อจัดจ้าง – การร่วมลงทุนภาครัฐกับเอกชน – หารายได้จากทรัพยากรของรัฐ เช่น สัมปทาน” เป็นการลงทุนที่จำเป็นเพื่อพัฒนาประเทศ แต่ก็เป็นที่หมายตาของ “คนละโมบ” ที่จ้องกอบโกย โดยมักมีพฤติกรรมฉ้อฉลคล้ายกัน แต่รายละเอียดจะแตกต่างกันไปตามเงื่อนไขของโครงการ หน่วยงานที่รับผิดชอบ การแข่งขันและสถานการณ์การเมือง โดย “เครือข่ายคนโกง” จะพยายามเข้าแทรกแซงในทุกขั้นตอนหลักๆ 1. เขียนโครงการ เพื่อให้เกิดการลงทุนหรือทำโครงการและเป็นไปในทิศทางที่ต้องการ2. เขียนทีโออาร์ เช่น ล็อคสเปคสินค้า ทำให้ผู้แข่งขันบางรายได้เปรียบ ทำให้การแข่งขันไม่เป็นธรรมด้วยการปิดบังข้อมูลบางอย่าง หรือกำหนดเงื่อนไขการเปิดซองและพิจารณาคุณสมบัติผู้ร่วมประมูล กำหนดวิธีการจัดซื้อจัดจ้างที่ลดการแข่งขัน3. ขั้นตอนประมูล 3.1 ฮั้วประมูล ในลักษณะที่เป็นการกำหนดตัวผู้ชนะประมูล เพื่อให้ได้ราคาที่ไม่เป็นธรรมต่อรัฐ เพื่อแบ่งเค้กหรือจัดสรรงาน กรณีที่มีงานของรัฐที่ต้องมีการประมูลอยู่จำนวนมาก 3.2 เขียนสัญญา (Main Contract) เมื่อได้ผู้ชนะการประมูลแล้ว ขั้นตอนนี้สำคัญมาก เพราะสามารถสอดแทรกรายละเอียด หรือเงื่อนไขต่างไปจากทีโออาร์ เปิดช่องให้มีการแก้ไขสัญญาในอนาคต ซ่อนปมเพื่อลดต้นทุนและเพิ่มโอกาสทำกำไร หรือเอาเปรียบรัฐมากขึ้นจนอาจเสียค่าโง่ก็ได้ 4. บริหารสัญญาระหว่างดำเนินการตามสัญญาหรือระหว่างการก่อสร้าง เช่น เปลี่ยนแบบ เพิ่ม-ลดงาน ผลักภาระงานให้เป็นของรัฐ ขยายเวลาดำเนินงาน การยอมรับงานคุณภาพต่ำกว่าที่ควรเป็น หากเป็นโครงการประเภท Turn Key หรือ Design and Built ยิ่งมีความเสี่ยงสูง5. บริหารสัญญาตลอดอายุสัมปทาน/โครงการ เช่น สร้างเงื่อนไขเพื่อขยายอายุสัมปทาน เปลี่ยนแปลงเงื่อนไขผลประโยชน์ ตีความสัญญาใหม่ ดังที่เคยเกิดขึ้นเช่น กรณีกรรมสิทธิ์เสาสัญญาณโทรศัพท์มือถือ กรณีแปลงค่าสัมปทานโทรศัพท์มือถือเป็นภาษีสรรพสามิต เป็นต้น “ซ่อนโกง” อย่างไร ? ก่อนจะไปถึงการป้องกัน ขอเอาเรื่องจริงที่เป็น “ตัวอย่างสมมุติ” มาเล่าสู่กันฟังให้เห็นภาพว่ายังมีกลโกงอีกแบบที่เป็น “การซ่อนปมในสัญญา” ที่ดูเหมือนไม่มีอะไร..แต่ความจริงแล้ว มันคือความสูญเสียขนาดใหญ่ที่นำมาสู่การจ่าย “ค่าโง่” มูลค่ามหาศาล ดังตัวอย่าง “โครงการรถไฟความเร็วสูง” ถ้า – “รัฐ” ยอมให้ “เอกชน” คู่สัญญา เสนอเพิ่ม หรือ กำหนด “จุดที่ตั้ง” และ “จำนวน” สถานีผู้โดยสารผลที่ตามมา – เอกชนคู่สัญญาจะเลือกทำเลที่ตัวเองได้ประโยชน์ และวางจำนวนสถานีให้ถี่ขึ้น โดยอ้างว่าเพื่อให้บริการผู้คนจากแหล่งชุมชนหรือย่านการค้าอุตสาหกรรมตามรายทางได้มากขึ้น ฉากทัศน์กลโกงที่เป็นไปได้ -1) เอกชนจะได้ประโยชน์เพิ่มขึ้นจากการพัฒนาที่ดินที่ตัวเองได้กว้านซื้อรอไว้บริเวณรอบๆ สถานี เช่นทำศูนย์การค้า ขายตึกแถว หมู่บ้านจัดสรร ทำสถานีรถโดยสาร โดยรัฐต้องเข้าไปสนับสนุนสาธารณูปโภค2) เมื่อมีสถานีมากขึ้น ระยะห่างระหว่างสถานีสั้นลง ทำให้รถไฟมีข้อจำกัดในการเร่งความเร็วสูงสุดในจังหวะออกตัวรถ และลดความเร็วลงเพื่อเข้าสถานี จึงเป็นข้ออ้าง “ขอลดสเปค” รถไฟจากเดิมที่ต้องทำความเร็วสูง 250 กม. ต่อชั่วโมง ลงเหลือ 180 กม. ต่อชั่วโมง ซึ่งเป็นความเร็วปานกลาง นั่นหมายความว่า ไม่มีความจำเป็นต้องใช้รถไฟสมรรถนะสูง3) เอกชนได้ประโยชน์ทันทีจากการซื้อรถไฟ “สเปคต่ำ” กว่าเดิม ซึ่งราคาถูกลง แถมยังลดค่าดำเนินการ (Operation Cost) เช่น การซ่อมบำรุง ค่าใช้จ่ายในการเดินรถได้อีกมาก ใครเสียประโยชน์ – 1) ประชาชนเสียประโยชน์ เพราะการมีสถานีผู้โดยสารเพิ่มขึ้นจากที่กำหนดไว้ ย่อมทำให้รถไฟใช้เวลาเดินทางนานขึ้นจากการใช้ความเร็วต่ำลง และต้องจอดพักตามสถานีรายทางมากขึ้น ซึ่ง “ผิดวัตถุประสงค์” การมี “รถไฟความเร็วสูง” ที่ต้องการให้คนเดินทางระยะไกล ด้วยเวลาน้อยที่สุด2) ประเทศเสียประโยชน์ระยะยาว เพราะคำอธิบายว่า เพิ่มสถานีให้ถี่เพื่อบริการผู้โดยสารได้มากขึ้น ในระยะสั้นนั้น อาจดูดีเพราะมีคนได้ใช้งานตามรายสถานีมากขึ้นจริง แต่อย่าลืมว่า ในวันข้างหน้าเมื่อสังคมและการเดินทางสัญจรเปลี่ยนไป คนต้องการเดินทางระยะยาวมากขึ้น การเพิ่มสมรรถนะรถไฟจะทำได้ยาก3) เป็นการเอาเปรียบผู้ร่วมประมูลรายอื่นที่เสนอราคาตรงไปตรงมาตามทีโออาร์นี่เป็นตัวอย่างสมมุติที่อธิบายตามหลักการลงทุนและการตลาดครับสุดท้าย ประชาชนโดนหลอก?!? – – อย่าเพิ่งด่วนสรุปนะครับ โกงมากๆ อย่าคิดว่าประชาชนโง่ ! เมื่อเกิดความเสียหาย ไม่ว่าจะโดยหน่วยงานรัฐหรือรัฐวิสาหกิจหน่วยงานใด รัฐบาลชุดไหนก็ตาม ท้ายที่สุด ประชาชนตกเป็น “ผู้จ่าย” ดังหลายๆ กรณี ที่กลายเป็นกรณีพิพาททั้งระหว่าง “รัฐ” หรือ “รัฐวิสาหกิจ” และ “เอกชน” คู่สัญญา ดังบทเรียนจาก 2 คดี “ดอนเมืองโทลเวย์”คดีแรก ค่าโง่ 4 พันล้านบาท ที่ต้องจ่ายให้เอกชนเจ้าของสัมปทาน “ทางด่วน ปากเกร็ด – บางปะอิน” เหตุเพราะรัฐให้ขยายดอนเมืองโทลเวย์จากดอนเมืองไปรังสิต เขาจึงฟ้องว่าเป็นการให้บริการแข่งขันกับเขา ทำให้ลูกค้าเขาลดลง รัฐต้องชดเชยรายได้ที่ขาดหายไปจากที่เขา “คาดการณ์ไว้” แม้จะมีผู้ทักท้วงว่าทางด่วนสองเส้นนี้มีต้นทางและปลายทางห่างกันไกลหลายกิโลเมตรคดีที่สอง ค่าโง่ 1.2 พันล้านบาท ที่ต้องจ่ายให้ทางด่วนดอนเมืองโทลเวย์ เหตุเพราะรัฐไม่ยอมให้เขาปรับขึ้นค่าทางด่วนตามข้อตกลง ยุคนี้ประชาชนรู้เท่าทันและข้าราชการที่ดีก็มีมาก เขาไม่ยอมให้ใครโกงง่ายๆ อีกแล้ว แต่กลับกลายเป็นว่า ยิ่งมี “พลเมืองดี” ตื่นรู้สู้โกงมากขึ้นเท่าไหร่ พวกที่คิดจะโกงโครงการขนาดใหญ่จึงยิ่งพยายามวางแผนเป็นขั้นตอน ครอบงำผู้มีอำนาจ และผู้เกี่ยวข้องระดับต่างๆ ให้ได้มากที่สุด แผนและโครงการต้องซับซ้อนเข้าใจยาก บางกรณีใช้นโยบายระดับสูงที่เรียกว่า “คอร์รัปชันเชิงนโยบาย” บางครั้งอาจใช้อำนาจบิดเบือน อ้างความลับราชการ ความลับทางการค้า ความจำเป็นเร่งด่วนเพื่อกระตุ้นเศรษฐกิจ หนักหน่อยก็แก้ไขหรือออกกฎกติกาใหม่เสียเลยกฎหมายกับดุลยพินิจ – ปิดช่องโกงตามกฎหมาย หน่วยงานใดจะทำสัญญาให้ต่างไปจาก“ทีโออาร์”และ “มติครม.” ที่อนุมัติโครงการนั้น–ไม่ได้ ! จะแก้ไขสัญญาในสาระสำคัญ และไม่ได้เกิดประโยชน์คุ้มค่ากับรัฐ–ก็ทำไม่ได้ !แต่ที่ผ่านมาเกิดปัญหาเพราะ “มีการสมรู้ร่วมคิด” บิดเบือนอำพราง ซึ่งอาจเกิดจาก1. เจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนแปลงนั้น ไปรู้เห็นหรือรับประโยชน์จากเอกชน2. คณะกรรมการหรือผู้มีอำนาจอาจอนุมัติไปโดยไม่รู้ตื้นลึก ไม่ได้ใส่ในเรื่องนั้นหรือเกรงใจใครบางคน แต่ที่แย่กว่านั้นคือมีผลประโยชน์ร่วมด้วย3. ฝ่ายเอกชนคู่สัญญาที่มีความพร้อมหลายด้าน ได้วางแผนให้เกิดการเปลี่ยนแปลงเป็นลำดับไป ซึ่งคนนอกดูเนื้อหาที่ถูกแก้ไขอาจมองไม่ออกว่าจะนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงในสาระสำคัญที่ทำให้รัฐเสียหายได้ และกว่าจะรู้ก็สายเกินไปแนวทางป้องกันการทุจริตในโครงการขนาดใหญ่ที่ได้ผลวิธีที่นิยมทั่วโลก คือ อย่าไว้ใจมนุษย์ปุถุชน วางระบบที่ดี ยอมรับการตรวจสอบ เช่น1. ต้องเปิดเผยข้อมูลต่อสาธารณะอย่างโปร่งใสเพื่อให้เกิดการตรวจสอบร่วมกัน2. ใช้ “ข้อตกลงคุณธรรม” ให้ตัวแทนประชาชนมีส่วนร่วมรู้เห็นตั้งแต่แรก และเป็นการบังคับให้ผู้เกี่ยวข้องต้องทำงานอย่างรับผิดชอบ มีวินัย ตรงไปตรงมา3. การแก้ไขแบบหรือสาระในสัญญา ควรได้รับความเห็นชอบจากผู้ทรงคุณวุฒิ หรือสถาบันวิชาชีพที่สังคมยอมรับ เช่น สภาวิศวกร สภาสถาปนิก สมาคมวิศวกรที่ปรึกษา เป็นต้น

ดร. มานะ นิมิตมงคลเลขาธิการ องค์กรต่อต้านคอร์รัปชัน (ประเทศไทย)

ขอบคุณ คุณปิยะวรรณ ประยุกต์ศิลป์ ที่ช่วยตรวจแก้ไขบทความ

1.9 ล้านล้านบาท ใช้ทำอะไรบ้าง

ขณะนี้ยังไม่มีรายละเอียดจากรัฐบาลว่า จะทำอะไร อย่างไร ใช้เงินเท่าไหร่ในแต่ละด้านแต่ละโครงการ และใครรับผิดชอบ มีแต่ข้อมูลเบื้องต้น ดังนี้ครับเงินก้อนแรก ‘1 ล้านล้านบาท’ แบ่งเป็น 3 ส่วนหรือที่ทางการเรียกว่า แผนงานหรือโครงการ ส่วนที่ 1 วงเงิน 4.5 หมื่นล้านบาท ใช้เพื่อการแพทย์และสาธารณสุข ส่วนที่ 2 วงเงิน 5.55 แสนล้านบาท ใช้เพื่อช่วยเหลือ เยียวยา และชดเชยให้กับประชาชน เกษตรกรและผู้ประกอบการที่เดือดร้อน ส่วนที่ 3 วงเงิน 4 แสนล้านบาท ใช้เพื่อฟื้นฟูเศรษฐกิจและสังคมที่ได้รับผลกระทบ เงินก้อนที่สอง ‘5 แสนล้านบาท’ เป็นวงเงินที่ให้อำนาจธนาคารแห่งประเทศไทยปล่อยกู้แก่ธนาคารต่างๆ นำไปปล่อยกู้แก่ผู้ประกอบวิสาหกิจเงินก้อนที่สาม ‘4 แสนล้านบาท’ ใช้ตั้งกองทุนรักษาสภาพคล่องในตลาดตราสารหนี้เงินสองก้อนนี้เป็นไปตาม พ.ร.ก. อีกสองฉบับ ซึ่งดูจากเงื่อนไขการใช้เงินและผู้รับผิดชอบแล้ว เชื่อว่าโกงหรือรั่วไหลยาก แต่ถ้ามีก็เสียหายน้อยและตรวจสอบไม่ยากเพราะมีผู้เกี่ยวข้องน้อยรายอ้างอิง……

ดร.มานะ นิมิตรมงคล

เลขาธิการ องค์กรต่อต้านคอรืรัปชัน (ประเทศไทย)

9/5/63

พ.ร.ก.ให้อำนาจกระทรวงการคลังกู้เงินเพื่อแก้ไขปัญหา http://www.ratchakitcha.soc.go.th/…/2563/A/030/T_0001.PDFพ.ร.ก.การรักษาเสถียรภาพของระบบการเงินฯ http://www.ratchakitcha.soc.go.th/…/2563/A/030/T_0012.PDFพ.ร.ก.การให้ความช่วยเหลือทางการเงินฯ http://www.ratchakitcha.soc.go.th/…/2563/A/030/T_0006.PDFระเบียบสำนักนายกฯ http://www.ratchakitcha.soc.go.th/…/2563/E/093/T_0001.PDFจัดสรรเงิน 3 ด้าน https://workpointnews.com/2020/04/19/covid-money-8/